Շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորներ (ՇԱԱՊՄ)
Սյունիքում (Հայաստան) և Արցախում
Սյունիքում և Արցախում շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորների (ՇԱԱՊՄ) ստեղծման փորձնական ծրագիրը նախադեպը չունեցող նախաձեռնություն է, որն ուղղված է մարզի հեռավոր և սահմանամերձ գյուղերում որակյալ առողջապահական ծառայությունների հասանելիության բարձրացմանը: Առողջապահության նախարարության Գործողությունների ծրագրին և միջազգային լավագույն փորձին համահունչ, ծրագիրը նպատակ ունի լուծելու գյուղական բնակչության շրջանում տարածված առողջապահական խնդիրները, հատկապես բարդ աշխարհագրական դիրք և սահմանափակ ենթակառուցվածքներ ունեցող տարածքներում:
Սյունիքի մարզի Գորիսի տարածաշրջանում գործող շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորի բացումը ֆրանս-հայկական Santé Arménie առողջապահական հիմնադրամի նախաձեռնությամբ նշանակալից իրադարձություն դարձավ 2020 թվականի պատերազմից հետո: 2023թ.-ին ՀԵՆԱՐ-ը միավորեց ուժերը նախաձեռնության հետ՝ ընդլայնելու իր ազդեցության շրջանակը և խթանելու առաջնային բուժօգնության համակարգին անխափան ինտեգրումը:
Չնայած Արցախի շրջափակման և ստեղծված հումանիտար ճգնաժամի հետևանքով ի հայտ եկած ահռելի մարտահրավերներին, Արցախի Մարտունու շրջանում 2023 թվականի մայիսին հաջողությամբ տեղակայվեց շարժական միավոր: Մինչև 2023 թվականի սեպտեմբերի վերջը շարունակելով գործել՝ այս ծրագիրը կարևոր նշանակություն ունեցավ առողջապահական կենսական ծառայությունները տարածաշրջանում ստեղծված ծայրահեղ ճգնաժամի պայմաններում առավել խոցելի բնակչությանը հասանելի դարձնելու առումով: Նման պայմաններում 2023 թվականի հոկտեմբերին Կապանում գործարկվեց մեկ այլ շարժական միավոր՝ ավելի ընդլայնելով մեր ջանքերի շրջանակն ու ընդգրկումը:
Սյունիքի մարզի Գորիսի տարածաշրջանում գործող շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորի բացումը ֆրանս-հայկական Santé Arménie առողջապահական հիմնադրամի նախաձեռնությամբ նշանակալից իրադարձություն դարձավ 2020 թվականի պատերազմից հետո: 2023թ.-ին ՀԵՆԱՐ-ը միավորեց ուժերը նախաձեռնության հետ՝ ընդլայնելու իր ազդեցության շրջանակը և խթանելու առաջնային բուժօգնության համակարգին անխափան ինտեգրումը:
Չնայած Արցախի շրջափակման և ստեղծված հումանիտար ճգնաժամի հետևանքով ի հայտ եկած ահռելի մարտահրավերներին, Արցախի Մարտունու շրջանում 2023 թվականի մայիսին հաջողությամբ տեղակայվեց շարժական միավոր: Մինչև 2023 թվականի սեպտեմբերի վերջը շարունակելով գործել՝ այս ծրագիրը կարևոր նշանակություն ունեցավ առողջապահական կենսական ծառայությունները տարածաշրջանում ստեղծված ծայրահեղ ճգնաժամի պայմաններում առավել խոցելի բնակչությանը հասանելի դարձնելու առումով: Նման պայմաններում 2023 թվականի հոկտեմբերին Կապանում գործարկվեց մեկ այլ շարժական միավոր՝ ավելի ընդլայնելով մեր ջանքերի շրջանակն ու ընդգրկումը:
Արտակարգ իրավիճակներում արձագանքման և Արցախի բնակչության համար համալիր խնամքի շարժական միավորի դերի բարձրացում
Շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորի մոդելը ցույց է տալիս, որ բազմակողմանի մոտեցումը հնարավորություն ունի արտակարգ իրավիճակներում ընդլայնվելու՝ բավարարելու և մասնագիտացված խնամք ապահովելու նպատակով:
Թիրախային տարածում. ավելի մեծ թվով տեղափոխված բնակչություն ունեցող տարածքների սահմանումը թույլ է տալիս համապատասխանեցնել շարժական միավորների գործունեության աշխարհագրությունը՝ այս բնակչությանն ապահովելով անհրաժեշտ բուժօգնություն:
Առողջապահական անհատականացված փաթեթներ. գիտակցելով տեղափոխված մարդկանց առջև ծառացած առողջապահական աննախադեպ մարտահրավերները՝ առաջարկվում են առողջապահական անհատականացված փաթեթներ, ներառյալ վնասվածքաբանական խնամքը և տարբեր պորֆիլների սքրինինգները:
Հոգեբանական աջակցություն. հաշվի առնելով վերջին շրջանի ճգնաժամերը և հեռավոր շրջաններում առկա մարտահրավերները՝ հոգեբանների կանոնավոր ծառայությունների ինտեգրումը նպատակ ունի արդյունավետորեն լուծելու հոգեկան առողջության խնդիրները:
Համագործակցություն պետական մարմինների և ՀԿ-ների հետ. տեղափոխված մարդկանց խնդիրներով զբաղվող ազգային, տարածաշրջանային պետական մարմինների և տարբեր ՀԿ-ների հետ համագործակցությունը օգնում է ավելի լավ հասկանալ տեղափոխված մարդկանց հատուկ կարիքները և հեշտացնում է առողջապահական ծառայությունների հասանելիության ապահովումը:
Հոգեբանական աջակցություն. հաշվի առնելով վերջին շրջանի ճգնաժամերը և հեռավոր շրջաններում առկա մարտահրավերները՝ հոգեբանների կանոնավոր ծառայությունների ինտեգրումը նպատակ ունի արդյունավետորեն լուծելու հոգեկան առողջության խնդիրները:
Համագործակցություն պետական մարմինների և ՀԿ-ների հետ. տեղափոխված մարդկանց խնդիրներով զբաղվող ազգային, տարածաշրջանային պետական մարմինների և տարբեր ՀԿ-ների հետ համագործակցությունը օգնում է ավելի լավ հասկանալ տեղափոխված մարդկանց հատուկ կարիքները և հեշտացնում է առողջապահական ծառայությունների հասանելիության ապահովումը:
Շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորների արագ արձագանքման հնարավորությունները արտակարգ իրավիճակներում ակնհայտ դարձան մասնավորապես Սյունիքում՝ արցախցիների տեղահանման ընթացքում, որտեղ գործում էր HENAR-ի և Santé Armée-ի առաջնային խնամքի շարժական ցանցը: Միասնություն և տոկունություն դրսևորելով՝ մեր գործընկերները համախմբվեցին մյուս շահագրգիռ կողմերի հետ՝ Կոռնիձոր ժամանելուն պես տեղահանված անձանց անհապաղ օգնություն ցուցաբերելու նպատակի շուրջ: Մեր երկու շարժական միավորների երթուղիներն ու գործառնական ռազմավարությունները հարմարեցնելու համար անմիջապես ձեռնարկվեցին համապատասխան քայլեր՝ առաջնային խնամքի հիմնական ծառայությունները հասանելի դարձնելով ժամանակավոր բնակության վայրերում բնակություն հաստատած արցախցիներին: Շարժական միավորների բուժաշխատողները առանցքային դեր խաղացին ոչ միայն խիստ անհրաժեշտ բժշկական օգնություն ցուցաբերելու, այլև տեղահանված համայնքների՝ Սյունիքի առաջնային բուժօգնության համակարգին սահուն ինտեգրման գործում: 2023 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ մեր շարժական առողջության առաջնային պահպանման միավորները շարունակել են գործել՝ իրենց ծառայությունները հասանելի դարձնելով այդ թվում նաև Արցախի բնակչությանը: Ձեր աջակցությունը մեզ հնարավորություն է տալիս մնալու մարդասիրական ջանքերի առաջնագծում՝ հույս ու բուժծառայություններ մատուցելով դրա կարիքն ունեցող մարդկանց:
